Nationaal Voedingsdebat: Waarom is er geen voedingsrevolutie?

Tholen - Iedereen is het er over eens: de tuinbouwsector maakt een schoon, gezond product en dat is niet alleen van persoonlijk belang voor consumenten, maar ook van maatschappelijk belang gezien de stijgende gezondheidskosten. Toch wordt er veel ongezond gegeten. Wie kan hier verandering in brengen? Dat stond centraal tijdens de eerste dag van het Nationaal Voedingsdebat, afgelopen vrijdag op ABC Westland.

"De Founding Fathers van een duurzame wereld", sprak burgemeester Van der Tak van gemeente Westland over de aanwezigen vrijdag op het Nationaal Voedingsdebat. Het evenement, afgelopen vrijdag bij Valstar, gaf de sector de kans zich op hun fraaist te tonen: prachtige producten werden uitgestald, informatie over gezond eten is ruimschoots beschikbaar en nieuwe initiatieven met aandacht voor de sector kregen ruimschoots aandacht. Zo komt bij het WK Hockey volgend jaar een kas te staan, werd restaurant 't Diekhuus uitgeroepen tot het beste groentenrestaurant en kreeg een schoolklas drie EDU-kassen voor hun mooie foto. Toch is er ook een andere kant aan de combinatie gezondheid en groenten/fruit. De sector produceert gezonde en schone producten, maar de consument lijkt het niet te zien. Ongezond eten wordt geconsumeerd en gepromoot. "Waarom is er geen voedselrevolutie?", vroeg Arne Weverling, een van de initiatiefnemers van het evenement, zich af. "Waarom zijn de grote organisaties uit de levensmiddelenindustrie niet aanwezig om hierover te praten?"

Verantwoordelijkheid
De kennis over gezond eten is er zeker wel, vertellen Rob Baan en Ruud Koornstra. Zij deelden een hoopvol verhaal over de beweging die mede dankzij kankerpatiënt Wubbo Ockels in gang gezet is. Tijdens de CEO Convention, voor leidinggevenden in de Nederlandse voedselwereld, heeft Ockels 120 CEO's van belangrijke levensmiddelenorganisaties gewezen op hun verantwoordelijkheid in gezond en duurzaam voedsel produceren. "Mooi brands, maar met giftige producten", stelde Ockels tegen de beslissers uit de sector. "Ik heb kanker en dat komt door u." Een intieme setting leidde daar tot een bijzonder soort energie welke resulteerde in de 'Bilderberg belofte' om te werken aan een 'Nationaal Voedselakkoord'. Echter, anderhalve maand later ontbreken deze bedrijven op het Nationaal Voedingsdebat. "Ze durven niet", stelde Koornstra. "Maar er gebeurt wel wat. De wil is er. Latent, maar de wil is er. Nu moet het nog gebeuren."
 
Vanuit de sector
Hoe kan de sector succesvoller hun gezonde product verkocht worden? Met die vraag openen Casper Beckx en Frits Huffnagel het debat. "Begin bij de consument", vindt Kris Verburgh, auteur van de Voedselzandloper, die stelt dat 90% van de diabetesgevallen door voedsel voorkomen kunnen worden. "De levensmiddelenindustrie maakt wat de klant wil. Daar moet je beginnen." Daar sloot Peter Klosse zich bij aan. "Een CEO kiest wat geld oplevert. Niet voor gezondheid." Volgens Frederike Praasterink, lector duurzame voedselvoorziening,  ligt er ook een rol voor de overheid. "Voedsel was een privaat onderwerp. De zorgkosten stijgen echter en daarmee wordt voedsel een semi-collectief goed." Ze wees op het belang van onderwijs hierover en daar sluit Henri Oosthoek (Koppert) zich bij aan. "Het begin met opleiding. In een artsenopleiding wordt maximaal 7 uur aan voedsel besteed." Dat terwijl kennis juist de weg is naar een nieuw voedselsysteem.

Kennis
Ook kennis is echter omstreden. Peter Klosse haalde uit naar de medische en levensmiddelenindustrie. "Zuivere kennis komt op de achtergrond. De kennis van de consument wordt bepaald door belanghebbenden. Preventiemogelijkheden worden gedomineerd door geld."  Daar is Pieter Sauer het echter helemaal niet mee eens. "Artsen die aan de leiband lopen van de industrie? Flauwekul." Belangrijker volgens hem is de rol van de overheid. "Die weigeren geld te steken in preventie." Als kinderarts focust Sauer bovendien op de rol van kinderen. "De voeding van een kind en van een zwangere is belangrijk en daar moet aandacht voor zijn in studies." Maar welke voeding dan? Kris Verburgh volgt in zijn Voedingszandloper dezelfde studies als het Voedingscentrum, maar de Schijf van Vijf staat lijnrecht tegenover zijn visie op eten. Ralph Moorman raadt aan niet de wetenschap van wetenschappers te volgen, maar de wetenschap van de Natuur. "We verwarren elkaar", concludeert Ruud Koornstra. "Maar we moeten het gewoon doen en bewijzen. Goede, gezonde producten maken."

De volgende stap is de consument ermee te verleiden en ze vervolgens laten te verlangen naar gezond eten. Anneke van de Kamp van Rijk Zwaan vertelt dat daar zeker ruimte voor is, getuige het succes van hun Love my Salad campagne. Maar hoe creëer je een verlangen? Rob Baan ziet het bij 24 Kitchen. "We produceren veel voor weinig, maar leggen niet uit wat we zijn: een apotheek. We moeten het zelf uitdragen want de levensmiddelenindustrie en de farmaceutische industrie zijn tegen." Dat resulteert ook weer in matig geïnteresseerde politici.

Politici
In het tweede debat kwamen onder andere de bekritiseerde politici aan het woord en de strekking van hun verhaal was eigenlijk dat ze er al veelal mee bezig zijn. "We lopen aan niemands leiband", vinden Pia Dijkstra (D66) en  Hanke Bruins Slot (CDA), die het initiatief genomen hebben voor het Nationaal Programma Preventie. "Maar gedrag verander je niet vanuit een programma", vindt Dijkstra. Die bal leggen ze bij initiatieven van private partijen: regionale initiatieven. Een voorbeeld daarvan is De Friesland Zorgverzekeraar. Bestuursvoorzitter Diana Monissen vertelde hoe de zorgverzekeraar zonder bemoeienis van de landelijke overheid, maar met ondersteuning van de gemeente bezig is met sport op scholen. Dat soort initiatieven kunnen rekenen op steun van de Kamerleden. Is het initiatief voor landelijk beleid dan een wassen neus? "We kunnen een zetje geven, maar het moet lokaal gebeuren." Hoe kan een Nationaal Voedingsakkoord hier verandering in brengen? Daarover zijn de meningen verdeeld. Geen akkoord, wel een focus op basisvoedsel vindt Jack Stroeken. Antoinette Laan vult aan dat mensen zelf keuzes moeten maken. Regels zijn niet alles, vindt ook Martijn van Beek, maar er zou er volgens de groep wel een focus moeten komen op het voorlichten van huisartsen en leraren.

Voedselakkoord
De dag werd afgesloten met een tweede aanzet voor het Voedselakkoord door Rob Baan en Sandra van Kampen. "40% van de kankergevallen komt door verkeerde voeding, hoorde ik vandaag", vertelt Baan. "Wij zijn gezonde voeding. Dat is wat wij maken. Lang voelde ik me alleen in dit verhaal over gezondheid en dat is voorbij. Maar allianties hierover blijven moeilijk en ook voor kleine akkoorden is en blijft hulp nodig." 

Bekijk hier de fotoreportage van het Nationaal Voedingsdebat en de groentetuin

Publicatiedatum: 4-11-2013
Auteur: Arlette Sijmonsma
Bron: www.agf.nl